Hụi (họ) là một trong những hình thức để huy động vốn, tương trợ trong nhân dân được Nhà nước thừa nhận và cho phép hoạt động. Bộ luật Dân sự năm 2015 đã dành hẳn một điều để quy định về vấn đề này.
Theo quy định tại điều 471 Bộ luật Dân sự năm 2015 "Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên”.
Quy định cụ thể hơn về hoạt động của hình thức này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 144/2006/NĐ-CP ngày 27/11/2006 về hụi, họ, biêu, phường. Nghị định này đã quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của những người tham gia chơi họ.
Cụ thể, đối với hoạt động họ không lãi, theo điều 13 Nghị định số 144/2006/NĐ-CP thì các thành viên có nghĩa vụ góp phần họ theo thỏa thuận cho chủ họ trong trường hợp có chủ họ hoặc thành viên được lĩnh họ; bồi thường thiệt hại cho những người tham gia họ, nếu vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại; các nghĩa vụ khác theo thỏa thuận.
Nghị định này cũng quy định quyền những người tham gia chơi họ (Điều 14): “Khi đến kỳ mở họ, thành viên được lĩnh họ có quyền nhận các phần họ từ chủ họ hoặc các thành viên khác trong họ; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trong trường hợp quyền, lợi ích hợp pháp bị vi phạm; chuyển giao phần họ theo quy định; ra khỏi họ theo thỏa thuận; yêu cầu chủ họ hoặc người giữ sổ họ cho xem sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến họ; các quyền khác theo thỏa thuận”.
Đối với hoạt động họ có lãi, những người tham gia chơi họ có nghĩa vụ “góp phần họ; trả lãi cho các thành viên khác khi được lĩnh họ; bồi thường thiệt hại cho những người tham gia họ nếu vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại; các nghĩa vụ khác theo thỏa thuận” và thêm nghĩa vụ “trả khoản hoa hồng cho chủ họ” nếu tham gia họ hưởng hoa hồng (Điều 20; Điều 25 Nghị định 144/2006/NĐ-CP).
Cùng với việc bảo đảm thực hiện các nghĩa vụ, những người tham gia họ có lãi có các quyền đưa ra mức lãi trong mỗi kỳ mở họ, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 18 Nghị định này; hưởng lãi từ thành viên được lĩnh họ; các quyền theo quy định tại điều 14, điều 21 và điều 26 Nghị định 144/2006/NĐ-CP.
Về trách nhiệm của chủ họ do không giao các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, Điều 29 Nghị định 144/2006/NĐ-CP quy định: “Trong trường hợp chủ họ đã thu các phần họ của các thành viên nhưng không giao cho thành viên được lĩnh họ thì theo yêu cầu của thành viên có quyền lĩnh họ, chủ họ phải giao các phần họ đã thu được cho thành viên đó và bồi thường thiệt hại nếu có. Chủ họ phải trả lãi đối với các phần họ giao chậm theo mức lãi do các bên thoả thuận, nếu không có thoả thuận hoặc không thoả thuận được thì áp dụng mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời gian giao chậm tại thời điểm giao các phần họ”.
Đối với trách nhiệm của thành viên do không góp họ, Điều 30 Nghị định 144/2006/NĐ-CP quy định: “ Trong trường hợp thành viên không góp phần họ khi đến kỳ mở họ thì thành viên đó phải thanh toán đủ phần họ còn thiếu tương ứng với thời gian chưa thanh toán cho đến thời điểm kết thúc họ và bồi thường thiệt hại nếu có. Trong trường hợp thành viên không góp phần họ, chủ họ đã góp các phần họ thay cho thành viên đó thì thành viên phải trả cho chủ họ các phần họ chậm trả và khoản lãi đối với các phần họ chậm trả. Mức lãi do các bên thoả thuận, nếu không có thoả thuận hoặc không thoả thuận được thì áp dụng mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời gian chậm trả tại thời điểm trả các phần họ”.
Như vậy, khi người tham gia chơi họ - dù ở hình thức nào - nếu đảm bảo các nghĩa vụ của mình cũng đều được Nhà nước bảo hộ những quyền và lợi ích hợp pháp./
Hoàng Anh
Hụi (họ) là một trong những hình thức để huy động vốn, tương trợ trong nhân dân được Nhà nước thừa nhận và cho phép hoạt động. Bộ luật Dân sự năm 2015 đã dành hẳn một điều để quy định về vấn đề này.
Theo quy định tại điều 471 Bộ luật Dân sự năm 2015 "Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên”.
Quy định cụ thể hơn về hoạt động của hình thức này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 144/2006/NĐ-CP ngày 27/11/2006 về hụi, họ, biêu, phường. Nghị định này đã quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của những người tham gia chơi họ.
Cụ thể, đối với hoạt động họ không lãi, theo điều 13 Nghị định số 144/2006/NĐ-CP thì các thành viên có nghĩa vụ góp phần họ theo thỏa thuận cho chủ họ trong trường hợp có chủ họ hoặc thành viên được lĩnh họ; bồi thường thiệt hại cho những người tham gia họ, nếu vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại; các nghĩa vụ khác theo thỏa thuận.
Nghị định này cũng quy định quyền những người tham gia chơi họ (Điều 14): “Khi đến kỳ mở họ, thành viên được lĩnh họ có quyền nhận các phần họ từ chủ họ hoặc các thành viên khác trong họ; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trong trường hợp quyền, lợi ích hợp pháp bị vi phạm; chuyển giao phần họ theo quy định; ra khỏi họ theo thỏa thuận; yêu cầu chủ họ hoặc người giữ sổ họ cho xem sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến họ; các quyền khác theo thỏa thuận”.
Đối với hoạt động họ có lãi, những người tham gia chơi họ có nghĩa vụ “góp phần họ; trả lãi cho các thành viên khác khi được lĩnh họ; bồi thường thiệt hại cho những người tham gia họ nếu vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại; các nghĩa vụ khác theo thỏa thuận” và thêm nghĩa vụ “trả khoản hoa hồng cho chủ họ” nếu tham gia họ hưởng hoa hồng (Điều 20; Điều 25 Nghị định 144/2006/NĐ-CP).
Cùng với việc bảo đảm thực hiện các nghĩa vụ, những người tham gia họ có lãi có các quyền đưa ra mức lãi trong mỗi kỳ mở họ, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 18 Nghị định này; hưởng lãi từ thành viên được lĩnh họ; các quyền theo quy định tại điều 14, điều 21 và điều 26 Nghị định 144/2006/NĐ-CP.
Về trách nhiệm của chủ họ do không giao các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, Điều 29 Nghị định 144/2006/NĐ-CP quy định: “Trong trường hợp chủ họ đã thu các phần họ của các thành viên nhưng không giao cho thành viên được lĩnh họ thì theo yêu cầu của thành viên có quyền lĩnh họ, chủ họ phải giao các phần họ đã thu được cho thành viên đó và bồi thường thiệt hại nếu có. Chủ họ phải trả lãi đối với các phần họ giao chậm theo mức lãi do các bên thoả thuận, nếu không có thoả thuận hoặc không thoả thuận được thì áp dụng mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời gian giao chậm tại thời điểm giao các phần họ”.
Đối với trách nhiệm của thành viên do không góp họ, Điều 30 Nghị định 144/2006/NĐ-CP quy định: “ Trong trường hợp thành viên không góp phần họ khi đến kỳ mở họ thì thành viên đó phải thanh toán đủ phần họ còn thiếu tương ứng với thời gian chưa thanh toán cho đến thời điểm kết thúc họ và bồi thường thiệt hại nếu có. Trong trường hợp thành viên không góp phần họ, chủ họ đã góp các phần họ thay cho thành viên đó thì thành viên phải trả cho chủ họ các phần họ chậm trả và khoản lãi đối với các phần họ chậm trả. Mức lãi do các bên thoả thuận, nếu không có thoả thuận hoặc không thoả thuận được thì áp dụng mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời gian chậm trả tại thời điểm trả các phần họ”.
Như vậy, khi người tham gia chơi họ - dù ở hình thức nào - nếu đảm bảo các nghĩa vụ của mình cũng đều được Nhà nước bảo hộ những quyền và lợi ích hợp pháp./